Οι πλάνες περί υγείας και οι πολιτικές διαστάσεις τους

2019-07-28

Ζούμε στην εποχή του «εύκολα και γρήγορα». Άμεσο φαγητό που οδηγεί στην κατανάλωση σκουπιδιών τύπου McDonald’s. Συνοπτικές ειδήσεις που τελικά καταλήγουν σε παραπλανητικούς τίτλους και οδηγούν στο φαινόμενου του fake news. Ταχύτατη βελτίωση της φυσικής κατάστασης που συνεπάγεται την αγορά μηχανημάτων ή σκευασμάτων που «δουλεύουν όσο εσείς κοιμάστε» και τα σχετικά. Στα θέματα της διατροφής και του τρόπου ζωής παρατηρούμε τις ίδιες πλάνες να βασανίζουν τους ανθρώπους. Κόλπα της βιομηχανίας του marketing για το πως, ας πούμε, θα πάρεις μια ουσία και θα γίνεις σοφός, ή πως η τάδε κίνηση θα αλλάξει τη ζωή σου. Παραμύθια για τους αφελείς και ευκαιρίες για τους τσαρλατάνους.

Ας δούμε πρώτα πως αυτή η φυγοπονία του «εδώ και τώρα» συνδέεται με την όλη συζήτηση περί φυσικών προϊόντων που τάχα θεωρούνται υπερτροφές. Ο ίδιος ο όρος «υπερτροφή» είναι απάτη ή υπερβολή. Δίνει κίνητρο στον φυγόπονο να καταναλώσει αυτά τα αγαθά ώστε να βελτιώσει την υγεία του δια μιας. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την τάση που υπήρχε για μια περίοδο να μαζεύουν όλοι φύλλα ελιάς για να τα κάνουν ρόφημα ή κάτι έτσι. Ή τότε που έτρωγε ο κόσμος κρόκο Κοζάνης (σαφράν) σκέτο μετά από κάθε γεύμα. Νόμιζε ο καταναλωτής πως με εκείνο το «υπέρ» αγαθό θα θεραπεύσει όλες τις ασθένειες του. Αλλά, πάνω από όλα, ήθελε να πιστεύει πως θα συνεχίσει τον καθ’ όλα ανθυγιεινό τρόπο ζωής του κι απλά θα προσθέσει την «υπερτροφή» σαν εξισορροπητικό παράγοντα.

Την σημασία των υπερτροφών την διατυμπανίζουν τώρα διάφορες μιμητικές δίαιτες και ενδόμυχα αντιφατικές ψευτό-ηθικές όπως αυτή των Vegan. Σου λέει πλήρωνε αδρά για αυτό εδώ το σκεύασμα συμπληρωμάτων διατροφής ώστε να έχεις υγεία και να είσαι ηθικός. Πλουτίζει η σχετική βιομηχανία στο μεταξύ, ενώ ο καταναλωτής, όντας φυγόπονος, γίνεται εξαρτώμενος του προμηθευτή της «υπερτροφής». Και δένει ο κύκλος με την εξορθολογίκευση πως όλα γίνονται για να σώσουμε τον πλανήτη, τα ζώα, το «εγώ μου»…

Κι έτσι η εμμονή στην κατανάλωση «υπερτροφών» οδηγεί τους αγρότες στην υπερ-εξειδίκευση και την μονοκαλλιέργεια. Η μονοκαλλιέργεια είναι γιγαντιστική πλάνη που με τη σειρά της καθιστά τους αγρότες έρμαια της θέλησης του κατασκευαστή χημικών λιπασμάτων, ζιζανιοκτόνων, υβριδίων κτλ. Αυτό σε συνδυασμό με την συνεχή ζήτηση για συγκεκριμένα προϊόντα εκτροχιάζει την αγροτιά από τον φυσικό εποχιακό κύκλο της παραγωγής. Ο κοινός γεωργός δεν μπορεί να βγάζει το ίδιο αγαθό κάθε μέρα, ούτε μπορεί να το κάνει σε μεγάλη κλίμακα. Ενώ η πολυεθνική που δεν ενδιαφέρεται για τις επιπτώσεις της χημικής καλλιέργειας και της εξάντλησης των πόρων, μπορεί να ανταποκριθεί στην ζήτηση της αγοράς· ζήτηση που τελικά η ίδια η πολυεθνική καλλιεργεί μέσα από διαφημίσεις και εγκάθετους «ειδικούς» ή «πεφωτισμένους».

Ο μικρός αγρότης βγαίνει από τη μέση λοιπόν και αναγκάζεται να γίνει μισθωτός κάποιου άλλου. Πάει κι αυτός στην πρωτεύουσα να ζήσει σε επισφαλείς συνθήκες όπως τους υπόλοιπους. Η ύπαιθρος ερημώνει και τα χωράφια χάνουν την αξία τους, κάτι που εκμεταλλεύεται η πλουτοκρατία αγοράζοντας γαίες κοψοχρονιά. Από εκεί προκύπτουν τα ολιγοπώλια και οι νέοι επίδοξοι τσιφλικάδες που επιχειρούν την οριζόντια ολοκλήρωση της αλυσίδας παραγωγής, καθώς και την επίτευξη οικονομιών σκέλους εις βάρος της μακροπρόθεσμης ισορροπίας του οικοσυστήματος. Δημιουργείται δηλαδή ένας φαύλος κύκλος ενάντια σε κάθε φυσικό όριο και μέτρο, αποτέλεσμα της ασύστολης χρήσης χημικών και της επιθετικής μανίας για βραχυπρόθεσμο κέρδος και χρηματιστηριακές επιδόσεις. Όλα αυτά έχουν αρνητικές προεκτάσεις τόσο στη φύση όσο και την πολιτική κοινωνία.

Παράλληλα με τις «υπερτροφές» πωλούνται και όλα τα άλλα φυσικά ή πνευματικά σκευάσματα που υπόσχονται γρήγορα αποτελέσματα και τον εύκολο δρόμο προς την όποια αρετή ή επιθυμία. Πέφτει λοιπόν ο άνθρωπος στην παγίδα της παραπληροφόρησης και περνάει μια ζωή χωρίς να δει τις οικονομικό-κοινωνικές αδικίες που λαμβάνουν χώρα παντού γύρω του και χωρίς να μπορεί να ορθώσει οργανωμένη αντίσταση σε αυτά που του επιβάλλουν.

Η ουσία είναι πως ο τύπος του ανθρώπου που εκπαιδεύει το κατεστημένο, ο τύπος ο εύθραυστος και φυγόπονος, δε θα προσπαθήσει ποτέ να δει την υγεία ως πλέγμα σχέσεων. Πρέπει όλα να εναρμονίζονται προκειμένου να είναι κανείς υγιείς. Δεν υπάρχουν βασιλικές οδοί. Καμία ουσία δεν σε κάνει σοφό και φωτεινό. Κανένα φαγητό από μόνο του δε θα σε σώσει από την βλαβερή ζωή και τις κακές συνήθειες.

Η υγεία είναι κεκτημένο. Πρέπει να αγωνιστείς για αυτή, όπως ο αθλητής πρέπει να αφιερώσει όλη την ενέργεια του για τον σκοπό του, ή ο καλλιτέχνης να δώσει όλο του το είναι προκειμένου να βγάλει κάτι το αληθινό. Η υγεία οικοδομείται σε βάθος χρόνου και διατηρείται με συνέπεια και πειθαρχεία (αρετές οι οποίες είναι χαρακτηριστικές του Ολυμπιακού Ήθους).

Για να αποκτήσεις υγεία πρέπει πρώτα να αποβάλεις τη νοοτροπία της φυγοπονίας, την ιδέα του «εδώ και τώρα». Ιδού κάποιες πρακτικές συμβουλές για τους τολμηρούς.

• Άρχισε την γυμναστική χρησιμοποιώντας μονάχα το βάρος του σώματος σου. Να περπατάς πολύ και κάθε μέρα να βάζεις το σώμα σου να κινηθεί. Αν σου φαίνεται δύσκολο να σηκωθείς από τον καναπέ, ζήτα από το γείτονα σου να σου δίνει το σκύλο του για περιπάτους. Ή να αναλάβεις ευθήνη εσύ, παίρνοντας ένα σκυλί υπό την προστασία σου. Ο αθλητικός σκύλος είναι ο φυσικός εχθρός της τεμπελιάς.
• Βάλε τον αυτόζυμο άρτο στην καθημερινότητα του. Τα δημητριακά είναι η βάση της διατροφής μας και το πραγματικό ψωμί είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της. Στο μεταξύ αυτό θα σε αναγκάσει να έχεις πειθαρχεία για να διατηρείς το προζύμι σε άριστη κατάσταση, να κρατάς τους πάγκους σου καθαρούς, και τα λοιπά.
• Κομμένη η ζάχαρη. Μηδέν. Ποτέ και για κανένα λόγο. Τρώγε φρούτα καθημερινά. Κομμένα κι όλα τα fast food, τα είδη περιπτέρου (σοκολάτες, πατατάκια, παγωτά, κρουασάν, γαλατάκια, χυμοί…), τα είδη φούρνου (όλα όσα τελειώνουν σε -πίτα, το βιομηχανικό ψωμί και τα παράγωγα του, τσουρέκια, πεϊνιρλί, και λοιπά). Επίσης να κόψεις τα τηγανιτά και τα ψητά, καθώς και όλα τα σχετικά: γύρους, σουβλάκια… Να τρως πολλές σαλάτες, βραστά φαγητά, κυρίως όσπρια, λίγο κρέας και λίγο ψάρι. Επειδή στην πράξη αυτό απαιτεί να μαγειρεύεις σπίτι σου, θα αναπτύξεις και τη σχετική πειθαρχεία που απαιτείται για καλά αποτελέσματα.
• Τέλος στο κάπνισμα. Κι αφού πήρες φόρα κόψε και κάθε άλλη συνήθεια που ξεκίνησες απλά και μόνο για να έχεις κοινωνική αποδοχή.
• Φύγε από την πόλη, ειδικά αν είναι κάτι σαν την Αθήνα. Ή έστω να κάνεις τακτικές εξορμήσεις σε φυσικό περιβάλλον.
• Κατάργησε την τηλεόραση και ειδικά όλα όσα σχετίζονται με το Hollywood. Μην υποβάλεις τον εαυτό σου συνέχεια σε πολιτισμικά απόβλητα και τα νοήματα ή διδάγματα της στρεβλωμένης ηθικής των Αμερικάνων. Άσε τον ατομοκεντρισμό τους, τα έκφυλα όνειρα του πλουτισμού, τις υποκρισίες της διαφορετικότητας, τις φαντασιώσεις της οικουμενικής ηθικής που έχουν για τις αξίες τους. Έτσι γλιτώνεις επίσης κι από τον συνεχή βομβαρδισμό του καταναλωτισμού.
• Όπως και με την διατροφή, έτσι και στα θέματα της πληροφορικής: να προσέχεις τι πληροφορίες λαμβάνεις. Αν, παράδειγμα, είσαι όλη μέρα στα κοινωνικά δίκτυα τότε εκθέτεις τον εαυτό σου στους κερδοσκοπικούς αλγόριθμους των ολιγοπωλίων αυτών. Θα σου δείχνουν διαφημίσεις για πράγματα που δεν χρειάζεσαι. Θα σου επηρεάζουν την ψυχολογία σου με αναρτήσεις που σου προκαλούν πόλωση και ακραίες αντιδράσεις. Θα σου καθορίσουν την εντύπωση που έχεις για τον κόσμο στήνοντας όλο το πλέγμα των ψευτοειδήσεων. Το ιδανικό είναι να καταργήσεις κάθε κοινωνικό δίκτυο. Αλλιώς να μπαίνεις μια φορά στο τόσο και μόνο αν έχεις λάβει κάποιο προσωπικό μήνυμα. Σκοπός είναι να έχεις σταθερή ψυχολογική κατάσταση και να μη βάζεις στο μυαλό σου προβλήματα ή επιθυμίες που δεν σε επιβαρύνουν πραγματικά κι ούτε χρειάζεσαι.

Η υγεία θέλει αποφασιστικά μέτρα και βαθιές τομές. Είναι τρόπος ζωής που χτίζεται σε βάθος χρόνου. Δυστυχώς η καθεστηκυία τάξη βρήκε την βασική αδυναμία των ανθρώπων και τους εκμεταλλεύεται. Πρώτα σε αλλοτριώνει από την γη σου και την μαστοριά σου. Πλέον δεν έχεις κάποιο σημείο αναφοράς, κάποιον γνώμονα κρητικής. Είσαι καλαμιά στον κάμπο. Τώρα σου λέει είσαι εξειδικευμένος εργάτης μερικής απασχόλησης που ανά πάσα στιγμή μπορείς να αντικατασταθείς από κάποιον άλλο.

Ο άνθρωπος δεν μπορεί να σκεφτεί καθαρά όταν βρίσκεται σε τέτοιες επισφαλείς συνθήκες. Πέφτει στην απόγνωση και ψάχνει θεραπείες. Οπότε έρχεται πάλι το κατεστημένο και σου τάζει άμεσα αποτελέσματα και εύκολες λύσεις. Σε μαθαίνει να είσαι παθητικός αποδέκτης των επιλογών της εκάστοτε βιομηχανίας. Κατοικίδιος άνθρωπος. Να είσαι θύμα που μιμείται τις επιλογές του κάθε διάσημου ή τάχα γκουρού και απλά να παπαγαλίζεις στα κοινωνικά δίκτυα και τις παρέες σου τα όποια συνθήματα σχετίζονται με την νέα τάση «ηθικής» που σου μάθανε.

Υγεία δεν μπορείς να έχεις μέσα σε αυτά τα πλαίσια. Δεν είναι υπερβολή να πω πως η υγεία είναι το επιφαινόμενο της ολιστικής εναντίωσης στην καθεστηκυία κατάσταση. Ενάντια στην βιομηχανία της τροφής και τις πρακτικές της. Ενάντια στη βιομηχανία των φαρμάκων και των συμπληρωμάτων διατροφής που σε θέλουν όλη μέρα στα χάπια. Ενάντια στο κύκλωμα της διαφθοράς των γιατρών και των φαρμακοποιών που εφευρίσκουν αρρώστιες για να σε κρατούν καθηλωμένο. Ενάντια στις μιμητικές συμπεριφορές που προωθούν τα «πολιτισμικά» κέντρα της Δύσης, κυρίως της Αμερικής. Ενάντια στην αστική ζωή, τις υποκρισίες της, τα πλαστά όνειρα της, τον επιστημονισμό και τις κίβδηλες φιλοσοφίες της. Ενάντια σε κάθε κρατικό μηχανισμό που θέλει να σου ορίσει τι θα σκέφτεσαι, τι θα επιτρέπεται να καλλιεργείς, πως θα συμπεριφέρεσαι, με ποιους θα συναναστρέφεσαι.

Κι εδώ συνδέεται το θέμα της υγείας με τις πλάνες περί του «εγώ» και της όλης αντικειμενικοποίησης του. Πνευματισμοί και εναλλακτικές αξίες που στην πραγματικότητα δεν διαφοροποιούνται ουσιαστικά από το κυρίως ρεύμα. Κι αυτό διότι η εμμονή στο άτομο δεν επιτρέπει καμία επανάσταση, καμία στροφή προς τις οργανικές κοινωνίες, τις κοινότητες στον τόπο τους. Τα άτομα που σκέφτονται μόνο τον εαυτούλη τους δεν δημιουργούν μαζικά κινήματα. Είναι απλά καταναλωτές. Θύματα. Ίσως να είναι hipster ή vegan ή οτιδήποτε άλλο προστάζει η νέα μόδα, αλλά πάντα παραμένουν εγκλωβισμένοι στις δομές του συστήματος. Μάλιστα καλλιεργούν και την απόρριψη της «μάζας» διότι αν θέλεις να είσαι τάχα φωτεινός, πνευματικός, και τα σχετικά, δεν μπορείς να έχεις επαφή με τους «κοιμισμένους», με «τον όχλο».

Εν κατακλείδι, η υγεία είναι τόσο ατομική όσο και συλλογική υπόθεση. Το κάθε πρόσωπο πρέπει να προσέχει τι τρώει, τι αναπνέει, τι σκέφτεται. Αλλά κι όλοι μαζί πρέπει να πολεμήσουμε την ολιγαρχία που θέλει να μας κάνει κατοικίδιους ανθρώπους και να μας εκμεταλλεύεται. Διότι είναι αδύνατο να αποκτήσει κανείς υγεία δια της ελεύθερης επιλογής την στιγμή που όλα γύρω μας περνούν στον έλεγχο μιας οικονομικής και πολιτικής ελίτ με απολυταρχικές φιλοδοξίες. Στόχος είναι να ξαναπάρουμε τη γη στα χέρια μας, να ελέγξουμε τα μέσα παραγωγής, να καταλύσουμε τον γιγαντισμό σε όλες του τις εκφάνσεις: στην υγεία, την διατροφή, την πολιτική οργάνωση. Η επανάσταση απαιτεί συνείδηση συλλογική κι επίγνωση της σημασίας που έχουν οι κοινότητες των ανθρώπων που προκύπτουν οργανικά στο βάθος των αιώνων.