Σχόλιο για την επισφαλή ζωή
Σε πρόσφατη συζήτηση αναφέρθηκα στα κάτωθι σχετικά με τις επισφαλές συνθήκες ζωής. Στο κείμενο αυτό έχω προσθέσει και συνδέσμους σε άλλα άρθρα μου όπου καλύπτω τα επιμέρους θέματα.
Η Αθήνα έχει τα ίδια προβλήματα με όλες τις πόλεις, ειδικά τις μεγάλες: πολύς κόσμος, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων χωρίς αίσθημα κοινότητας και αλληλεγγύης μεταξύ τους, που ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλο για περιορισμένες θέσεις εργασίας και που τελικά ωθούνται αμφότεροι στο κοινωνικό περιθώριο. Εύθραυστη ζωή. Το αποτέλεσμα είναι ένας αγώνας δρόμου προς την εξαθλίωση, όπου οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης γίνονται ολοένα πιο επισφαλείς.
Έτσι αναγκάζεται ο κόσμος να δουλέψει για μισθούς πείνας ή με όρους απεχθείς (π.χ. οι unpaid interns/stagiaires—σκλάβους με πτυχία—που είδα παντού στις Βρυξέλλες). Να βάζει ο άνθρωπος ώρες εργασίας των οποίων την υπεραξία δεν θα καρπωθεί: δεν μπορεί να κεφαλαιοποιήσει τον κόπο του, δηλαδή οι περασμένες ώρες να γίνονται η βάση για τις νέες και όλες μαζί να αποδίδουν κάτι περισσότερο. Το να αφαιρείς την υπεραξία είναι σαν να προσθέτεις κάθε μέρα ένα τούβλο αλλά ποτέ να μην χτίζεις σπίτι.
Συν τις αυξητικές τάσεις στα ενοίκια, την μόλυνση της ατμόσφαιρας, το άγχος, την κακή διατροφή, την ανάγκη για «εύκολα και γρήγορα» που γεννά τον καταστροφικό καταναλωτισμό… Φαύλος κύκλος.
Επισφάλεια λοιπόν: στην οικονομία, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την υγεία. Η πολιτική είναι συνάρτηση αυτών των μεγεθών: άρρωστη, κάτω του μετρίου, ενάντια στον άνθρωπο και το οικοσύστημα.
Κρίνω πως πρόκειται για πρόβλημα περιττής πολυπλοκότητας. Ζητούμενο είναι η απλότητα (και γενικά το απλό είναι το καλό). Η αστυφιλία είναι ένα είδος πνευματικής αδράνειας. Συνεχίζουμε χωρίς να σκεφτόμαστε τι κάνουμε. Απλά επαναλαμβάνουμε τις πράξεις μας. Αναπαράγουμε το σύστημα χωρίς να το κρίνουμε, χωρίς να προσπαθούμε να το αναθεωρήσουμε.
Το μέλλον είναι στην ύπαιθρο. Αγροτική ζωή δεν σημαίνει πλέον οπισθοδρόμηση. Δεν είναι να ξαναφέρουμε τα «παλιά, καλά χρόνια». Όχι. Μαθαίνουμε από τους παλιούς, αλλά δεν τους εξιδανικεύουμε (πόσο μάλλον την παλαιά τάξη της φεουδαρχίας, την «Ancien Régime»).
Σκοπός είναι να εγκαταστήσουμε κοινότητες στα πλαίσια της αυτονομίας: να έχουμε ιδιοκτησίες στην αρχή του πολίτη-ιδιοκτήτη, να καλλιεργούμε με γνώμονα το οικοσύστημα, και να αξιοποιούμε τεχνολογίες όπως το διαδίκτυο που τείνουν να συρρικνώνουν τον χωροχρόνο της ανθρώπινης εμπειρίας (όλα είναι «πιο κοντά») χρησιμοποιώντας ελεύθερο λογισμικό. Έτσι ξεφεύγουμε από τις επισφαλείς συνθήκες στην οικονομία, την κοινωνία, την υγεία. Δημιουργούμε περιβάλλον ασφάλειας.
Βέβαια απαιτείται αγώνας και πνεύμα επανάστασης. Την ύπαιθρο την αγοράζουν οι μεγάλες εταιρίες και οι διάφοροι επίδοξοι νεοφεουδάρχες. Συσσωρεύεται ο πλούτος σε λίγα χέρια και σε αυτόν τον τομέα, ενισχύοντας τον γιγαντισμό.
Όλες οι μεγαλουπόλεις είναι όπως τις αλεστικές μηχανές. Οι άνθρωποι ξεκινούν υγιείς και καταλήγουν κιμάς.