Επιστροφή στην αρχή του πολίτη-ιδιοκτήτη
Δεν υπάρχει δημοκρατία σε συνθήκες ανισότητας
Ζούμε στην εποχή της διαστροφής των αξιών: η ολιγαρχία παρουσιάζεται ως δημοκρατία. Μας λένε πως επικρατεί η αρχή της ισότητας. Είμαστε όλοι πολίτες και εκφράζουμε την συλλογική μας βούληση όποτε έχει εκλογές. Παραμύθια για τους ευκολόπιστους! Δικαιολογίες που αναμασούν οι ευαρεστημένοι του κατεστημένου ενώ διατηρούν τα κεκτημένα τους.
Δεν νοείται ισονομία σε συνθήκες δομικής ανισότητας. Δεν γίνεται να είμαστε ίσοι την στιγμή που εμείς αγωνιούμε στο επισφαλές περιβάλλον ζωής μας, ενώ ο τραπεζίτης, ο ξενοδόχος, ο κάθε λογής πλατφορμάρχης, απολαμβάνει την ασφάλεια που του προσφέρει η κρατική υποστήριξη· προστασία νομική αλλά και χορηγίες, έμμεσες με την απαλλαγή φόρων ή/και άμεσες.
Δεν υπάρχει ισότητα μέσα στα πλαίσια του γιγαντιστικού κράτους. Μια σχετικά μικρή ομάδα που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της οικονομικής ελίτ—μια γραφειοκρατία με ταξική συνείδηση—έχει αποκοπεί πλήρως από την λαϊκή βάση και έχει συνασπιστεί γύρω από παραταξιακά σχήματα. Η κομματοκρατία αναιρεί κάθε έννοια ισότητας και προκαλεί την ηθική κατάπτωση καθώς εισάγει πελατειακούς συσχετισμούς.
Η ελευθεροτυπία είναι ένα ψέμα. Τα ΜΜΕ ανήκουν στην ολιγαρχία: είτε σε ορισμένους πλούσιους ή παραδοσιακά κατεστημένα, είτε σε κόμματα. Αν δεν θέλει να σε προωθήσει το σύστημα τους, πολύ απλά δεν υπάρχεις σαν πολιτική δύναμη στον «δημόσιο διάλογο». Ενώ αν το επιθυμεί, σου δίνει βήμα και χρήμα, και δε διστάζει να σου κάνει μετάγγιση ψήφων αν χρειαστεί.
Με άλλα λόγια, ζούμε στην εποχή όπου η ολιγαρχία σφετερίζεται την δημοκρατία. Χρησιμοποιούν δημοκρατικούς συμβολισμούς, όπως τις εκλογές, για να σε ξεγελάσουν: να νομίζεις πως συμμετέχεις κι εσύ, πως η συμβολή σου κάνει τη διαφορά. Μιλούν για πλουραλισμό και πολυφωνία τη στιγμή που τα μέσα τα ελέγχουν οι λίγοι. Εκθειάζουν την «ελεύθερη αγορά» την ώρα που επιβάλουν δύο μέτρα και δύο σταθμά: «ποσοτική χαλάρωση» και «πακέτα στήριξης» για την οικονομική ελίτ, «κουρέματα», λιτότητα, και ενίοτε μέτρα καταστολής για τις υπόλοιπους.
Κι αν πεις κουβέντα για τις δομικές αδικίες που δημιουργεί ο κρατικός παρεμβατισμός υπέρ των κεφαλαιούχων, ο καπιταλισμός δηλαδή, θα εμφανιστεί μια στρατιά οικονομολόγων-παπαγάλων που θα σου κουνήσουν το δάκτυλο λέγοντας σου πως δεν καταλαβαίνεις την λειτουργία της οικονομίας. Μη δίνεις σημασία: τα οικονομικά τους θα πάψουν να είναι ψευδοεπιστήμη όταν δεν θα λειτουργούν ως η επίφαση της επιστημονικότητας του κατεστημένου, ως ο φερετζές της συστημικής αδικίας.
Το πρόβλημα είναι η ανισότητα και η ασυμμετρία
Η εποχή της διαστροφής οφείλετε βασικά στην έλλειψη της αρχής του πολίτη-ιδιοκτήτη. Υπάρχει ανισότητα μεταξύ των ατόμων κι άρα ασυμμετρία στην κατανομή της ισχύος.
Έχουμε ονομαστική ισότητα: στα χαρτιά, στους νόμους είμαστε όλοι πολίτες. Η ταυτότητα του κεφαλαιούχου είναι η ίδια με αυτή του βιοπαλαιστή. Αλλά στην πράξη οι πλείστοι είμαστε προλετάριοι ή πρεκάριοι. Δηλαδή είτε δεν έχουμε πρόσβαση σε κανένα συντελεστή της οικονομίας και της πολιτικής, είτε υπομένουμε σε επισφαλής συνθήκες διαβίωσης (precarity). Το προλεταριάτο ή το πρεκαριάτο δεν θα απολαύσει ποτέ την υπαρκτή ισονομία όσο παραμένει εγκλωβισμένο στη δύνη φτώχειας και αβεβαιότητας που του επιβάλλει ο καπιταλισμός.
Το κατεστημένο σφετερίζεται την αρχαία Αθήνα όταν το συμφέρει, αλλά δε μας λέει πως για να υπάρξει εκείνη η χρυσή εποχή, έπρεπε να εφαρμόσει ο Σόλων την σεισάχθεια. Η Αθηναϊκή δημοκρατία βασίστηκε πάνω στην αρχή του πολίτη-ιδιοκτήτη. Δεν υπήρχαν Αθηναίοι πολίτες που ήταν προλετάριοι ή πρεκάριοι. Αυτοί ήταν οι είλωτες ή οι μέτοικοι, αλλά ας μην υποκρινόμαστε πως σήμερα δεν υπάρχουν οι ίδιοι συσχετισμοί, με την πλεονασματική εισροή μεταναστών, νόμιμων και μη.
Σήμερα έχουμε μέτοικους και είλωτες, απλά δεν τους ονομάζουμε έτσι. Τώρα είμαστε όλοι «άνθρωποι». Ξέρει το σύστημα της διαστροφής πως να κρύβει τις δομικές ανισότητες πίσω από ευφημισμούς και γενικολογίες.
Η ακμή της Αθηναϊκής πολιτείας ήταν αποτέλεσμα της άμβλυνσης των διαφορών που προκύπτουν από την ασυμμετρία στην κατανομή του πλούτου. Χωρίς την αναδιανομή των πόρων, δεν θα μπορούσε να υπάρχει ισονομία, ισηγορία, ισοπολιτεία. Θα ήταν απλά μια πλουτοκρατική τυραννία, όπως και σήμερα, όπως και τον Μεσαίωνα, όπως και κάθε άλλη περίοδο όπου δεν εφαρμόστηκε η αρχή του πολίτη-ιδιοκτήτη.
Ο Κλεισθένης μας έδειξε το δρόμο: η ισότητα μεταξύ των πολιτών, το ευνομούμενο πολίτευμα, εδράζεται στην αρχή του πολίτη-ιδιοκτήτη και, τελικά, στις αξίες τις τοπικότητας και της κοινοτικότητας. Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα των ομοίων. Ενώ τα διάφορα κράτη που σήμερα αυτοαποκαλούνται «δημοκρατίες» συντηρούν το πολίτευμα των αχρείων.
Πολυδιάστατη δράση
Πρέπει να αντισταθούμε στα στρατηγήματα τους. Να δώσουμε τέλος στην εποχή της διαστροφής των αξιών. Χρειάζεται συνεχής, αποκεντρωμένη, πολυδιάστατη δράση, Ολυμπιακό ήθος αλλά και εφαρμογή του Προμηθεϊκού ιδεώδους. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε συνθήκες ασφάλειας στις οποίες μπορούμε να απολαύσουμε την ελευθερία μέσα στις κοινότητες και τον τόπο μας.
Αλλά να στρέψουμε και την ρητορική τους εναντίων τους. Να συμμετάσχουμε στην πολιτική τους με ρηξικέλευθες θέσεις και να ζητήσουμε την ψήφο του λαού. Δεν είναι αυτοσκοπός η δημιουργία κόμματος: απλά άλλο ένα εργαλείο στην εργαλειοθήκη μας.
Πέρα λοιπόν από το έργο που πρέπει να φέρουμε εις πέρας σε τοπικό επίπεδο, μέσα από την διάδοση της γνώσης και την ενίσχυση του αισθήματος της κοινότητας και της τοπικότητας, πρέπει να προτείνουμε και μέτρα που δύναται να εφαρμοστούν με την κατάλληλη πολιτική βούληση. Να αναφέρω ενδεικτικά μια δέσμη προτάσεων στο πνεύμα της σεισάχθειας:
- Περιουσία μόνο σε φυσικά πρόσωπα. Να γνωρίζουμε ποιοι είναι αυτοί που έχουν συσσωρεύσει τη γη μας και τους άλλους πόρους στα χέρια τους. Δεν δεχόμαστε να υπάρχουν σκοτεινοί ιδιοκτήτες, ανώνυμες εταιρίες που επιτρέπουν την διαπλοκή μεταξύ της οικονομικής ελίτ και των πολιτικών, αλλά και το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος από τρίτες χώρες (ενδογενής και εξωγενής διαφθορά).
- Συντελεστής πυκνότητας ιδιοκτησίας. Όπως και με την πολεοδομία, να θεσπιστεί κανόνας που να καθορίζει το ύψος του φόρου περιουσίας ανά περιοχή. Έτσι να υπάρχουν τουλάχιστον δύο κατηγορίες φόρου, ο κοινός και ο αντι-φεουδαρχικός. Αν, ας πούμε, το όριο είναι 2% του συνόλου της περιουσίας σε ένα χωριό, όποιος το ξεπερνά να φορολογείται το σύνολο της περιουσίας του κατά τόπο ×4 του κοινού φόρου. Τέλος στους επίδοξους φεουδάρχες.
- Οικογενειακό περιουσιολόγιο. Το σύνολο της περιουσίας να είναι το άθροισμα όλων των στοιχείων που είναι γραμμένα στα άτομα μιας οικογένειας με συγγένεια τουλάχιστον έως δευτέρου βαθμού. Ο συντελεστής πυκνότητας ιδιοκτησίας ισχύει στο οικογενειακό περιουσιολόγιο. Έτσι να μην γράφουν οι οικογένειες τις περιουσίες τους σε διάφορους ώστε να πληρώνουν λιγότερο φόρο. Αλλά και να γνωρίζουν τα άτομα πως η περιουσία είναι συλλογική υπόθεση: να ξεφύγουμε από τον ατομοκεντρισμό.
- Θεσμικό περιουσιολόγιο. Όπως το οικογενειακό, απλά αφορά θεσμούς που σήμερα κατέχουν τεράστιες περιουσίες και που δεν είναι κοινά νομικά πρόσωπα: η εκκλησία. Δεν μας ενδιαφέρει αν, ας πούμε, είναι ένα νομικό πρόσωπο η μονή, άλλο η αρχιεπισκοπή, και άλλο το μετόχι: ο φόρους αφορά το σύνολο της περιουσίας εντός των ορίων της κυριαρχίας του κράτους, και θα εφαρμόζεται ο εκάστοτε συντελεστής πυκνότητας ιδιοκτησίας.
- Κυλιόμενη ιδιοκτησία και χρησικτησία. Να περάσουν υπό την διαχείριση της τοπικής αυτοδιοίκησης όλα τα περιουσιακά στοιχεία που δεν αξιοποιούνται για 3+ χρόνια. Να δίνονται τα εγκαταλελειμμένα χωράφια ή/και σπίτια σε ανθρώπους του τόπου που μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν. Η τοπική αυτοδιοίκηση να μεταβιβάζει τις περιουσίες αυτές σε χρήστες 20 συνεχών ετών, αλλιώς να τα δίνει προς χρήση σε άλλες οικογένειες. Το θέμα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την καταπολέμηση της αστυφιλίας και την επιστροφή του κόσμου στην ύπαιθρο.
Τα μέτρα αυτά είναι ενδεικτικά. Τα νούμερα δεν έχουν και πολύ σημασία τώρα. Το θέμα είναι να είμαστε έτοιμοι να θεσμίσουμε το πολίτευμα των ομοίων με κάθε τρόπο. Δεν έχει σημασία πόσο μεγάλος και τρανός είναι ο Κύκλωπας. Η ύβρις του θα είναι η καταστροφή του. Με εξυπνάδα και επιμονή θα τον πληγώσουμε και θα πετύχουμε τον στόχο μας.