Σημειώσεις για τον κοινοτισμό, τοπικισμό, κυριαρχισμό

Το κείμενο αυτό χωρίζεται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη περιλαμβάνω κάποιες σημειώσεις για την πολιτική ως τέτοια. Στην δεύτερη αναπτύσσω την θέση μου για τις αξίες του κοινοτισμού, τοπικισμού, κυριαρχισμού.

Α. Σημειώσεις περί πολιτικής

1 Έκφραση της πολιτικής είναι η κυβερνητική, δηλαδή η διαδικασία κατά την οποία οι άνθρωποι διαχειρίζονται τα κοινά τους ζητήματα με τρόπο συντονισμένο.

1.1 Εδώ «συντονισμός» παραπέμπει στην απουσία αντίρροπων τάσεων προς το κυβερνητικό έργο. Δεν υπάρχουν τριβές. Αυτό δεν σημαίνει ομογνωμία. Οι διαφωνούντες αποδέχονται την διακυβέρνηση παρά της όποιες διαφωνίες.

1.2 Η «διαχείριση των κοινών» εξειδικεύεται στα κάτωθι:

Σφαίρες υποκειμενικότητας. Ορισμός του τι ανήκει στα κοινά, και τι παραμένει ιδιωτικό. Ο προσδιορισμός της υποκειμενικότητας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της υπαρκτής ηθικής του πολιτικού όλου: τι αποδίδεται σε ποιόν, τι είναι η ευθύνη και τι συνεπάγεται η απόδοση της, πως τα κοινά επηρεάζουν τα ιδιωτικά.
Μέθοδος επιβολής. Προσδιορισμός των μέσων που δύναται να χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή του κυβερνητικού έργου και, κατά συνέπεια, κατανόηση των πρακτικών που θεωρούνται καταδικαστέες.
Φορέας κυβερνητικής. Η άσκηση διακυβέρνησης συνιστά διαχείριση ύπατης εξουσίας, ύπατης πολιτικής βούλησης. Το ζητούμενο είναι ποια είναι η αρχή εκείνη που μπορεί να ασκεί την κυβερνητική χωρίς να προκαλεί τριβές στο πολιτικό όλο. Ποια είναι η κύρια αρχή, ποιος φορέας έχει κυριότητα της αρχής.

1.3 Οι σφαίρες υποκειμενικότητας, οι μέθοδοι επιβολής, ο φορέας κυβερνητικής, συγκεκριμενοποιούνται και καθίστανται θεσμοί.

1.4 Θεσμός είναι η αξία που το πολιτικό σύνολο κρίνει ως σταθερή. Οι θεσμοί δεν βρίσκονται σε κατάσταση διαρκούς αμφισβήτησης. Οι αξίες σταθεροποιούνται άπαξ και κατόπιν θεωρούνται δεδομένες.

2 Η κυβερνητική εδράζεται στην θέσμιση του πλαισίου και των αρχών της. Πρόκειται, δηλαδή, για διαδικασία που διέπεται από το στοιχείο της προβλεψιμότητας.

2.1 Άσκηση ύπατης πολιτικής βούλησης που φαντάζει απρόβλεπτη δεν μπορεί να εκπορεύεται από θεσμούς. Οι θεσμοί είναι γνωστοί κι άρα γνωστό είναι και το φάσμα πιθανοτήτων που διανοίγουν.

2.2 Η απουσία θέσμισης του απρόβλεπτου συνιστά την απουσία κυριαρχίας. Σε τέτοια περίπτωση, η επιβολή καταστάσεων δεν εδράζεται πάνω σε δεδομένες αξίες, αλλά σε αλλότριους παράγοντες, όπως την αυθαίρετη βία και την διαφθορά.

2.3 Η κυριαρχία είναι μια θεσμισμένη πραγματικότητα. Μια συμβατική αλήθεια. Αντικειμενική είναι ουσιαστικά μόνο η ισχύς.

2.4 Σε συνθήκες ένρηξης των δεσμών του πολιτικού όλου, δεν έχει σημασία ποιος φορέας ερίζει το δικαίωμα στην κυριαρχία. Την λύση την δίνει το ισχυρότερο των μερών. Τα γραφεία και τα αξιώματα δεν έχουν δύναμη από μόνο τους, πάρα μόνο αυτή που τους δίνουν οι άνθρωποι.

3 Η δυνατότητα θέσμισης κατ’ ανάγκη φανερώνει το δυνητικό της αναθέσμισης.

3.1 Τα της πολιτικής είναι τα της αναθεώρησης. Τίποτα δεν είναι όντως τετελεσμένο, μη αναστρέψιμο, απόλυτο. Αυτό που κρίνεται ως αδύνατο να αλλάξει είναι απλά προσδιορισμένο ως τέτοιο.

3.2 Η σχέση μεταξύ κυβερνητικής και θεσμών είναι κυκλική. Οι θεσμοί θεωρούνται σταθεροί και παραμένουν τέτοιοι όσο δεν τίθενται υπό αναθεώρηση. Εντούτοις συνεχίζουν να είναι υποκείμενοι στην θέληση του ανθρώπου για επαναξιολόγηση τους είτε δια της διακυβέρνησης είτε της επαναστατικής ισχύος.

Β. Ο κοινοτισμός

Έχω ήδη αναλύσει σε σειρά άρθρων πως σήμερα η κυβερνητική εφαρμόζεται με βάση την ιδεολογία του γιγαντισμού. Πρόκειται για την πεποίθηση πως είναι προτιμότερο όλα να αποφασίζονται στο πολιτικό κέντρο και πως η εξουσία πρέπει να συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια.

Ο γιγαντισμός αποτυπώνεται στην ύπαρξη κεντρικού κράτους που επικαλείται την κυριαρχία για τον εαυτό του. Και λέω «για τον εαυτό του» διότι το σημερινό κράτος είναι αποκύημα θεολογικών φαντασιώσεων, όπως αυτές που αποτυπώθηκαν στην Συνθήκη Ειρήνης της Βεστφαλίας του 1648 (και που διέπουν το διεθνές δίκαιο έως σήμερα).

Το Βεστφαλιανό κράτος, που στην πορεία της ιστορίας ταυτίστηκε με το έθνος-κράτος, θεωρείται πρόσωπο που έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις. Παρουσιάζεται ως οντότητα που πλέον ταυτίζεται με ολόκληρους λαούς και πολιτισμούς, ένεκα του εθνοκρατισμού.

Ο εθνοκρατισμός που μας έφερε η Γαλλική επανάσταση και που ευνόησε η βιομηχανική εποχή, είναι η ιδεολογία της σύμπτυξης και εξίσωσης των τριών υπαρκτών μεγεθών του έθνους, του κράτους, και της πατρίδας, σε ένα φαντασιακό υποκείμενο: το έθνος-κράτος. Το έθνος-κράτος, μας λένε, ενσαρκώνει την λαϊκή βούληση, προωθεί το εθνικό συμφέρον, και είναι ο φορέας κάθε νομιμότητας εντός του χώρου του.

Αλλά το έθνος-κράτος δεν υπάρχει σαν φυσική οντότητα. Αυτά που υπάρχουν είναι διαπλεκόμενα συμφέροντα και γραφειοκρατίες που, στα πλαίσια του γιγαντισμού, σφετερίζονται τον πολιτισμικώς προσδιορισμένο λαό προς επίτευξη των βρόμικων σκοπών τους. Το έθνος δεν μπορεί ποτέ να εκφραστεί μέσα από μια πολιτική και οικονομική ελίτ. Ο γιγαντισμός είναι εχθρός της λαϊκής βούλησης, της πρωτοβουλίας σε τοπικό επίπεδο, της αυτονομίας της κάθε κοινότητας.

Μόνο μια οργανική πολιτεία μπορεί να εκφράσει το έθνος. «Οργανική» σημαίνει πως προκύπτει φυσιολογικά μέσα από πραγματικούς συσχετισμούς κι όχι κατ’ αυθαιρεσία από θεολογικά δόγματα όπως αυτά της Βεστφαλίας και του εθνοκρατισμού.

Για να μιλήσουμε για οργανική πολιτεία πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε τα εξής:

Στην πράξη μόνο οι άνθρωποι έχουν ισχύ. Τα γραφεία στην πρωτεύουσα ασκούν εξουσία διότι εμείς τους το επιτρέπουμε.
Το έθνος δεν υπάρχει κάπου στις νεφέλες. Μόνο οι άνθρωποι είναι αληθινοί. Και οι άνθρωποι προσδιορίζονται πολιτισμικώς. Το έθνος είμαστε εμείς οι ίδιοι. Άρα η εθνική βούληση μπορεί να εκφράζεται μόνο ως λαϊκή βούληση κι όχι ως τεχνοκρατικές ντιρεκτίβες του κεντρικού κράτους.
Σε αντίθεση με τις πλάνες της παλαιάς αριστεράς, ο λαός δεν είναι μια άμορφη, αφηρημένη μάζα. Ο λαός είναι εκτατός σε συγκεκριμένο χώρο. Ζούμε στον τόπο μας. Όλα εδώ γίνονται. Για να εκφραστούμε πολιτικά, πρέπει να μπορούμε να το κάνουμε στον τόπο μας.
Παρά τα παραμύθια της εθνικοφροσύνης και των πατριδοκάπηλων, ο τόπος μας δεν είναι ούτε κάτι αόριστο, ούτε η επικράτεια που ελέγχει το κεντρικό κράτος. Πατρίδα είναι ο χώρος που γνωρίζουμε από άκρη σε άκρη. Η γη που μας τρέφει. Πατρίδα του κάθε ατόμου είναι ο ιδιαίτερο τόπος στον οποίο ζει. Η έννοια της ευρύτερης πατρίδας ισχύει μόνο ως το άθροισμα των ιδιαίτερων πατρίδων όπου οι κοινότητες των ομοεθνών ζουν συνεχίζοντας την πολιτισμική τους διαδρομή μες τους αιώνες.
Κάθε ιδιαίτερη πατρίδα συντηρεί κοινότητες ανθρώπων. Κάθε κοινότητα ανθρώπων είναι ένα οργανικό σύνολο με δεσμούς πολιτισμικούς αλλά και αίματος. Οι κοινότητες είναι φυσικές μονάδες της κοινωνίας, όπου δύναται να εκφραστεί η γνήσια αλληλεγγύη. Στις κοινότητες οι άνθρωποι μπορούν να αυξήσουν την ισχύ τους μέσα από την συνεργασία. Η συνεργασία είναι δυνατή χάρη στην κοινή πολιτισμική βάση, στους οργανικούς δεσμούς που εμπνέουν εμπιστοσύνη και ομόνοια.

Με βάση αυτά, κρίνω πως για να έχουμε αυτονομία, για να έχουμε κυριαρχία, πρέπει να σπάσουμε τα μονοπώλια του γιγαντισμού. Πρέπει να φέρουμε την εξουσία στο τοπικό επίπεδο. Να αναζωογονήσουμε τις κοινότητες των ανθρώπων.

Κατόπιν να επιτρέψουμε στις κοινότητες να συνεργάζονται μεταξύ τους και να χαράσσουν κυβερνητικό έργο από κοινού. Αυτό που σήμερα λέμε «έθνος-κράτος» να πάψει να είναι το μονολιθικό κατασκεύασμα του γιγαντισμού. Να μετατραπεί σε συμπολιτεία των κοινοτήτων και να ασχολείται μόνο με τα λίγα εκείνα θέματα που αφορούν τον λαό στο σύνολο του.

Αρχή μας είναι πως η εξουσία πρέπει να μένει στα χέρια των ανθρώπων, άρα στις κοινότητες σε τοπικό επίπεδο. Αλλιώς θα δημιουργούνται τάσεις γιγαντισμού. Προς αποφυγή αυτών, δεν αρκεί απλά να αποδώσουμε ονομαστικά την κυριαρχία στις τοπικές διοικήσεις. Πρέπει να αλλάξουμε τις σχέσεις ισχύος που επικρατούν στην σημερινή κοινωνία. Δεν γίνεται να μιλούμε για εξουσία σε τοπικό επίπεδο την στιγμή που οι πλείστοι ζουν σε επισφαλείς συνθήκες ζωής ενώ οι λίγοι πάσχουν να μας τυραννούν με κάθε μέσο και θέλουν να γίνουν σύγχρονοι τσιφλικάδες με την συγκέντρωση περιουσιών.

Απαιτείται σειρά αναθεσμιστικών μέτρων που θα εξισορροπήσουν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Αναδιανομή του πλούτου. Να πολεμήσουμε τον γιγαντισμό σε κάθε του έκφανση. Τα μονοπώλια, τα ολιγοπώλια, τους νομικούς περιορισμούς που προστατεύουν οικονομικά συμφέροντα. Να χτυπήσουμε επίσης τις λογικές εκείνες που συντηρούν γιγαντιστικές αντιλήψεις, όπως την κακή διατροφή, τον κατοικίδιο άνθρωπο, ή την μονοκαλλιέργεια και την σχετική χρήση χημικών.

Να κάνουμε στροφή στην οικοσυστημική γεωργία που εδράζεται στις αρχές της πολυκαλλιέργειας, της βιοποικιλότητας, τον σεβασμό των φυσικών αντοχών της γης, και την αναγνώριση πως ο άνθρωπος δεν έχει κάποια ευνοϊκή θέση μέσα στο γίγνεσθαι αλλά είναι κι αυτός μέρος του όλου συστήματος (ο πλαισιωμένος άνθρωπος κόντρα στις πλάνες του ατομικισμού και των ανθρωποκεντρικών αντιλήψεων του Διαφωτισμού).

Υπό το πρίσμα του κοινοτικού κυριαρχισμού, η οικολογία είναι εργαλείο στα χέρια του λαού. Δεν είμαστε σαν τους χάρτινους των διαφόρων κομμάτων που έχουν τάχα περιβαλλοντική συνείδηση. Αυτοί συνέχεια ζητούν τεχνοκρατικές παρεμβάσεις και τερατουργήματα όπως να δοθούν παραπάνω αρμοδιότητες σε υπερεθνικούς οργανισμούς σαν την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη. Δεν δεχόμαστε η κυριαρχία να περάσει σε λίγους, τάχα για να σώσουμε τον πλανήτη (που στην πράξη είναι να στήσουν νέα πολυεθνικά μονοπώλια). Κύριο μέλημα των οικολόγων/πράσινων του κατεστημένου είναι να διατηρήσουμε το υπάρχον μοντέλο πολιτικής οργάνωσης. Δεν μας ενδιαφέρει ο γιγαντισμός τους ούτε το αίσχος που προωθούν, ας πούμε, οι πράσινοι της Γερμανίας που λένε να πάμε από την «μαύρη βιομηχανία» στην «πράσινη βιομηχανία».

Για να επιτύχουμε τους στόχους μας για κυριαρχισμό σε τοπικό επίπεδο πρέπει να δώσουμε ισχύ στους ανθρώπους κι όχι σε βιομηχάνους, τραπεζίτες, τεχνοκράτες, κομματάρχες κι άλλων ειδών ολιγαρχικά σχήματα. Συνεπώς, η ανάγκη για οργανική πολιτεία προϋποθέτει την αρχή του πολίτη-ιδιοκτήτη-οπλίτη. Συνοπτικά:

Πολίτες είναι μόνο τα μέλη των κοινοτήτων. Ενώ οι κοινότητες προκύπτουν μέσα από την ιστορία ως οργανικά σύνολα. Οι μέτοικοι/μετανάστες είναι εδώ προσωρινά για να δουλέψουν.
Οι πολίτες είναι όμοιοι, όχι απλά ίσοι στα χαρτιά όπως είναι σήμερα. Όμοιοι διότι όλοι έχουν ιδιοκτησία. Κανένας δεν ζει σε επισφαλείς συνθήκες ή στο κοινωνικό περιθώριο.
Οι πολίτες είναι ιδιοκτήτες στον τόπο τους. Έτσι οι κοινότητες έχουν άμεση σχέση με την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Δεν μπορεί να τις ξεριζώσει καμιά τεχνητή κρίση στην οικονομία.
Οι πολίτες έχουν καθήκον να φρουρούν και να υπερασπίζονται τις οικογένειες και ιδιοκτησίες τους. Άρα οι κοινότητες οφείλουν να αστυνομεύουν τον τόπο τους. Κανένας κομματάρχης δεν θα μας κάνει «κούρεμα», κανένας τραπεζίτης δεν θα μας εκποιήσει τα σπίτια μας. Αλλά και κανένα κακοποιό στοιχείο δεν θα καταστρέψει την υγεία και την συνοχή των κοινοτήτων μας.
Οι πολίτες πρέπει να είναι και οπλίτες διότι μόνο έτσι θα μπορούν να σταματήσουν τις όποιες προσπάθειες για επιβολή γιγαντισμού, ήτοι τυραννίας. Διότι είπαμε πως τα γραφεία και τα χαρτιά δεν έχουν πραγματική ισχύ. Την ισχύ την έχει ο λαός και ο λαός πρέπει, στα πλαίσια της εκάστοτε κοινότητας του καθενός, να είναι ένοπλος για να παραμένει ισχυρός.

Πολεμούμε τον εθνοκρατισμό της Βεστφαλίας και της βιομηχανικής επανάστασης, τον συντηριτισμό σε όλες του τις αποχρώσεις, όλες τις ιδεολογίες της παλαιάς αριστεράς, κάθε έκφραση γιγαντιστικών λογικών συμπεριλαμβανομένων και των «πράσινων» κινημάτων.

Κάνουμε στροφή στις κοινότητες. Να τις καταστήσουμε φορείς της κυβερνητικής. Η άσκηση ύπατης πολιτικής βούλησης να είναι πράξη των ανθρώπων στον τόπο τους. Ούτε φαντάσματα όπως το προσωποποιημένο έθνος-κράτος, ούτε υπέρμετρη εξουσία στα χέρια των ολίγων. Βασιλεία, ολιγαρχία, αριστοκρατία, πλουτοκρατία, κομματοκρατία: όλα είναι διαφοροποιήσεις του γιγαντισμού.

Θέλουμε κοινοτισμό, τοπικισμό, κυριαρχισμό.