Περί Γιγαντισμού

Η καθεστηκυία σοφία διδάσκει πως ο κεντρικός έλεγχος τείνει να αποδίδει οφέλη αυξανόμενης αποτελεσματικότητας χωρίς ουσιαστικά αρνητικά. Βοηθά την διαδικασία λήψης αποφάσεων σε σκέλος, δηλαδή όσο μεγαλώνει το πεδίο εφαρμογής. Ανοίγει ευκαιρίες για οριζόντια ενοποίηση, για διασύνδεση διαφορετικών πτυχών του μηχανισμού απόδοσης εντολών, ώστε να προκύπτει ένα ενιαίο, συγκροτημένο αποτέλεσμα. Το μεγάλο είναι και το καλό.

Αυτός είναι ο γιγαντισμός: η πίστη στην εγγενή αξία της συνεχούς αύξησης/μεγέθυνσης του σκέλους των επιχειρήσεων σε συνδυασμό με την ολονέν περαιτέρω συγκέντρωση του ελέγχου. Όλα πρέπει ουσιαστικά να καθορίζονται σε ένα κέντρο ισχύος ή έστω σε όσο το δυνατόν λιγότερα. Εταιρίες λειτουργούν σε αυτή τη βάση, όπως επίσης τα κράτη και οι θεσμοί αυτών.

Η ιεραρχία ως αυτοσκοπός

Ο γιγαντισμός χαρακτηρίζει κάθε οντότητα που θεσμίζει την διαδικασία λήψης αποφάσεων και τα σχετικά κανάλια επικοινωνίας υπό τον τύπο της ιεραρχίας. Μία κάθετη δομή ελέγχου δημιουργεί το κίνητρο ή ενισχύει την ροπή για κατάργηση της αβεβαιότητας δια την επιβολή της ομοιότητας. Το ετερογενές πρέπει να αντικατασταθεί από το ομοιογενές. Η ποικιλομορφία να δώσει χώρο στο τυποποιημένο. Όλα να μπουν σε ένα καλούπι ώστε ο μηχανισμός απόδοσης της κάθετης εξουσίας να λειτουργεί με όσο γίνεται λιγότερες τριβές.

Εν ολίγοις, ο γιγαντισμός είναι η ιδεολογία που υποστυλώνει κάθε ιεραρχικό μοντέλο πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής οργάνωσης. Πρόκειται για το σύνολο των εξορθολογικεύσεων που αναπτύσσουν τα ίδια τα στελέχη της ιεραρχίας με σκοπό την συντήρηση του μοντέλου οργάνωσης τους, την ενίσχυση και την εξάπλωση του.

Εντοπίζουμε τον γιγαντισμό ως απόλυτα πραγματοποιημένη φιλοδοξία στις αυτοκρατορίες του χθες, αλλά και παντού στο σύγχρονο κόσμο. Οι Ρωμαίοι στο απόγειο της κυριαρχίας τους, που μπορεί να κατανοηθεί ως το σημείο όπου είχαν πλήρη επίγνωση των αναγκών και των τάσεων του ιμπεριαλισμού, δηλαδή της οικουμενικής ιεραρχίας ως αυτοσκοπού, ανέπτυξαν ένα σύστημα απολυταρχίας που αποτελούταν από μία θεότητα (τον Χριστιανικό Θεό, τον παντοκράτορα), έναν εκπρόσωπο αυτής (τον Πάπα ως επικεφαλής της Εκκλησίας—η κατ’ εξοχήν ιεραρχία), και ένα ύπατο πολιτικό πρόσωπο (τον αυτοκράτορα).

Το κράτος του πλούτου ως έκφραση γιγαντισμού

Πρώτα ένα ορισμός. Πλατφόρμα: κατάλληλα καταρτησμένη βάση για την δημιουργία νέων επιχειρήσεων, εφαρμογών. Το σύνολο των προαπαιτουμένων μιας αλληλουχείας λειτουργειών.

Ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας ως αναγκαίο καλό συναντάται σε κάποιες σχολές οικονομικής σκέψης, ή μάλλον οικονομιστικής σκέψης, που εκθειάζει την ανώνυμη εταιρία ως τον φορέα όλων των καλών στην οικονομία. Οι περισσότεροι τομείς της οικονομίας στις ώριμες καπιταλιστικές οικονομίες παρουσιάζουν ένα σύστημα δύο επιπέδων στην κατανομή της εργασίας, των πόρων, και της σχετική ισχύος· σύστημα που λανθασμένα θεωρείται το φυσικό παράγωγο της «ελεύθερης αγοράς»:

Οι πλατφορμάρχες (ιδιοκτήτες της πλατφόρμας, άλλως «εισοδηματίες»). Μεγάλες, κατά κανόνα πολυεθνικές, ανώνυμες εταιρίες που κατέχουν τις ίδιες τις υποδομές ή μέσα ή βασική «πνευματική περιουσία» στον εκάστοτε τομέα. Είναι οι ηγέτες της βιομηχανίας αυτής αλλά και ενεργοποιητές της. Αυτή είναι η οικονομική ελίτ που διατηρεί ολιγοπώλια ή εμπράγματα μονοπώλια, ενώ παράλληλα έχει ισχυρούς, συμβιωτικούς δεσμούς με τα κατά τόπους πολιτικά κατεστημένα.
Οι πλατφορμίοικοι (χρήστες της πλατφόρας, άλλως «ενοικιαστές»). Μικρότερες επιχειρήσεις που μπορούν να λειτουργήσουν στους ενδιάμεσους χώρους που αφήνουν κενούς οι πλατφορμάρχες. Δεν γίνεται να ανταγωνιστούν τους ιδιοκτήτες της πλατφόρμας επί ίσης όροις ένεκα της έλλειψης «σκέλους». Οι πλατφρομίοικοι συνήθως αναλαμβάνουν συμπληρωματικά έργα σε αυτά των {μόνο,όλιγο}-πωλιακών συμφερόντων. Σε περιπτώσεις όπου κάποιος χρήστης της πλατφόρμας αναπτυχθεί πέραν κάποιου ορίου, οι πλατφορμάρχες τον εξαγοράζουν ή υπονομεύουν, καταργώντας έτσι την αυτονομία του και ενισχύοντας/ανανεώνοντας το σύστημα δύο επιπέδων της καπιταλιστικής οικονομίας.

Το κράτος του [συγκεντρωμένου] πλούτου, η πλουτοκρατία, είναι η πολιτική οργάνωση που προκύπτει από την σύνθεση των συμφερόντων τις πλατφορμαρχίας και της πολιτικής ελίτ. Για να υπάρξει πλουτοκρατία πρέπει και ο κρατικός μηχανισμός να είναι δομημένος στα πρότυπα του γιγαντισμού, ώστε να μπορεί να επιβάλει την διεφθαρμένη του βούληση στους υπηκόους του.

Το πολιτικό κατεστημένο προάγει τον γιγαντισμό

Αυτό μας φέρνει στο κεφάλαιο της καθημερινής πολιτικής. Πρακτικά όλα τα κόμματα του πολιτικού φάσματος πλασάρουν κάποιο είδος γιγαντισμού. Οι ιδεολογίες τους διαποτίζονται από ιμπεριαλιστικές αντιλήψεις, έστω εκουσίως και παρά τις ρητορείες προς το αντίθετο.

Η ενδόμυχη αντίφαση του «καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς»

Ο νεοφιλελεύθερος, ή συντηρητικός, ή χριστιανοδημοκράτης, ή απλά δεξιός, διατείνεται πως υποστηρίζει την ελεύθερη αγορά. Στην ουσία όμως είναι υπέρ εκείνων των κρατικών παρεμβάσεων που αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των κεφαλαιούχων. Δεν διστάζουν καθόλου να εφαρμόσουν μέτρα σκληρής λιτότητας—μαζικής φτωχοποίησης—ενώ από την άλλη δίνουν γη και ύδωρ στο οικονομικό κατεστημένο: «ποσοτική χαλάρωση» που βασικά είναι τσάμπα χρήμα για τους τραπεζολωποδύτες, προγράμματα «διαρθρωτικών αλλαγών» που πάλι χρηματοδοτούν τους ευαρεστημένους του καθεστώτος, ως και σωρεία νόμων που είναι κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα των πλατφορμαρχών…

Εδώ είναι το θέμα που τους διαφεύγει. Υπάρχει η εντύπωση πως καπιταλισμός συνεπάγεται περιβάλλον ίσων ευκαιριών όπου όλοι λειτουργούμε στο ίδιο νομικό-θεσμικό καθεστώς. Ένα πεδίο συμμετρίας της ισχύος μεταξύ των φορέων της οικονομίας. Κι έτσι ταυτίζονται οι έννοιες «καπιταλισμός» και «ελεύθερη αγορά». Στην πράξη ο καπιταλισμός σε όλη του την ιστορία είναι η γιγαντιστική ιδεολογία που χρησιμοποιεί τον κρατικό μηχανισμό για παρεμβάσεις υπέρ των κεφαλαιούχων, που σε σκέλος σημαίνει την υποστήριξη των πλατφορμαρχών. Καπιταλισμός, λοιπόν, είναι το κράτος του συγκεντρωμένου πλούτου με άλλα λόγια.

Τον θεωρώ είδος γιγαντισμού διότι η πρακτική της εξυπηρέτησης των αναγκών της οικονομικής ελίτ προϋποθέτει ισχυρότατο κράτος που μπορεί να αντλήσει φόρους, να συντηρεί μονάδες καταστολής, και να επιβάλλει τη θέληση του με τρόπο ομοιόμορφο ανά την επικράτεια. Δείτε, για παράδειγμα, θεσμούς όπως αυτόν της ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας που πρακτικά δεν υπόκεινται σε κανένα δημοκρατικό έλεγχο—όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή το Federal Reserve Bank των ΗΠΑ. Εξουσία χωρίς όρια προς όφελος της πλουτοκρατίας. Το καπιταλιστικό κράτος είναι εξ’ ορισμού ένα και το αυτό με τον μηχανισμό καταστολής και επιβολής τη θέλησης της πλουτοκρατίας, δημιουργώντας έτσι μια οικονομικό-πολιτική ολιγαρχία.

Περαιτέρω, οι δεξιοί προάγουν τον ατομικισμό: ιδεολόγημα που ευνοεί τον γιγαντισμό. Πιστεύουν πως είσαι αποπλαισιωμένος άνθρωπος. Η τοπική σου κοινότητα, το πολιτισμικό σου περιβάλλον, δεν σημαίνουν τίποτα. Είσαι παρά ένα συντελεστής παραγωγής, μια μονάδα που είναι φορέας «ανθρώπινου κεφαλαίου»—κι ως εκ τούτου όλα τα άτομα είναι ανταλλάξιμα κι αναλώσιμα.

Ο ατομικισμός προκαλεί την επισφαλή ζωή. Χωρίς ρίζες είμαστε αδύναμοι, διασπασμένοι. Αναγκαζόμαστε να καταφύγουμε στα πιο βασικά μας ένστικτα σε ένα συνεχή αγώνα επιβίωσης. Κι έτσι δε βλέπουμε συνανθρώπους αλλά ανταγωνιστές στον χώρο εργασίας. Δεν εναντιωνόμαστε στους πλατφορμάρχες αλλά στον εκάστοτε εργάτη που μας φέρνουν μέσα. Ανταλλαξιμότητα είπαμε. Διαίρει και βασίλευε, και κουτόχορτο.

Και ο καπιταλιστής ψηφοφόρος φαντάζεται πως η γενικευμένη ασυμμετρία της ισχύος δεν είναι τίποτα άλλο παρά η φυσική κατάσταση των πραγμάτων. Το «αόρατο χέρι» (κατά τον Adam Smith) της αγοράς απλά κάνει τα μαγικά του. Παράνοια! Ή μάλλον συνείδηση ταξική και εξορθολογισμός του κάθε αίσχους που απαιτείται για τη συντήρηση της καθεστηκυίας τάξης.

Οι υπερσυντηρητικοί είναι καπιταλιστές με άλλη ρητορική

Στην ουσία τους, οι υπερσυντηρητικοί ανήκουν στην ίδια παράταξη με τους λοιπούς δεξιούς, τουλάχιστον ως προς τον καπιταλιστικώς προσδιορισμένο γιγαντισμό τους. Απλά αναλώνονται στην προάσπιση «παραδοσιακών αξιών»: αξιών που εμπεδώνουν τα καπιταλιστικά ιδεώδη όπως τον ατομικισμό, το συγκεντρωτικό κράτος, και την αποθέωση της ανήθικης και απρόσωπης εταιρίας.

Θέλουν μία πατερναλιστική πολιτική τάξη πραγμάτων. «Κράτος πατέρα» το λένε. Μάλλον «κράτος μπάτσο και μαστροπό» εννοούν. Οι ιδέες τους σχετικά με την δημόσια ασφάλεια, την δομή της οικογένειας, την ατομικότητα, θα επιβάλλονται από ένα πανίσχυρο κρατικό μηχανισμό· ένα μηχανισμό αποτελούμενο από γραφειοκράτες που νομίζουν πως ξέρουν καλύτερα από όλους τι είναι καλό για το λαό. Το κράτος του υπερσυντηρητικού έχει όλα τα μέσα στη διάθεση του: προπαγάνδα, σώματα καταστολής, μαζική παρακολούθηση… Αυτά κρατούν το λαό καθηλωμένο σε πρώτη φάση και κατόπιν χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της εγχώριας οικονομικής ελίτ, συνήθως με πρόσχημα κάποια πατριωτική μπαρούφα του τύπου «να προστατέψουμε τις εταιρίες μας», «τις τράπεζες μας».

Οι κεφαλαιούχοι οφείλουν μόνο να κάνουν τα κλειστά μάτια στις κοινωνικές αξιώσεις των υπερσυντηρητικών. Πράγμα σχετικά εύκολο, ειδικά όταν τα κοινωνικά ζητήματα καταλήγουν να είναι τίποτα περισσότερο από ένα κυνήγι μαγισσών κατά ορισμένων μεταναστών. Σε κάθε περίπτωση οι συσχετισμοί ισχύος στην οικονομία και η κατανομή των πόρων δε θίγονται καθόλου.

Ο δικαιοφανής καριερίστας μεταρρυθμιστής

Οι σοσιαλδημοκράτες διαφέρουν ελάχιστα από τους καπιταλιστές, ή έστω αυτή είναι η εντύπωση τους. Το σημείο εκκίνησης τους είναι η μεγέθυνση του κράτους. Η εξουσία πρέπει να είναι παντού και να γνωρίζει τα πάντα, ώστε να μπορεί να προωθήσει την εκάστοτε ατζέντα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Ο μέσος σοσιαλδημοκράτης είναι ένθερμος υποστηρικτής της τεχνοκρατίας, έστω κι εάν βάζει αστερίσκο πως αυτή πρέπει να συνάδει με «προοδευτικές» ιδέες.

Ο σοσιαλδημοκράτης ενστερνίζεται τις αρχές του καπιταλισμού. Ένα ισχυρό κράτος που επιβάλει τη θέληση του χωρίς πολλά μπερδέματα. Κράτος που μπορεί, δηλαδή, να χειραγωγήσει το συλλογικό βίο. Γραφειοκρατεία που είναι προσβάσιμη στα υψηλά της στρώματα μόνο από ορισμένες εταιρίες, ώστε να ελέγχεται το νομικό καθεστώς που επικρατεί και να ικανοποιούνται τα αιτήματα των πλατφορμαρχών.

Συνδυάστε αυτά με την πεμπτουσία του προοδευτισμού: η αρχή πως όλες οι αλλαγές πρέπει να εφαρμόζονται κατά τρόπο προοδευτικό (όπως λέμε προοδευτική φορολόγηση) κι όχι δια της εκ βάθρων αναθέσμισης. Οι προοδευτικοί είναι ικανοποιημένη με τη συντήρηση του πυρήνα του συστήματος. Τους δίνει ζωή.

Μην σας ξεγελά: ο όρος «προοδευτικός» δεν έχει να κάνει με την έννοια της προόδου, της πορείας προς τα εμπρός (και τι σημαίνει «εμπρός» στη πολιτική, και γιατί είναι κατ’ ανάγκη καλό;). Για το σοσιαλδημοκράτη, προοδευτισμός είναι η διαχείριση του καπιταλιστικού πλέγματος συμφερόντων κατά τρόπο πιο φανερό από αυτόν του «καπιταλιστή της ελεύθερης αγοράς».

Ο προοδευτικός είναι αυτός που «αγωνίζεται» για τη διατήρηση της τοπικής πλουτοκρατίας, τάχα για να έχουμε δουλειές. Αυτή είναι η ιδέα τους για την απασχόληση: ικανοποιούμε τους κεφαλαιούχους, ενισχύουμε τη πλουτοκρατία, ώστε εμείς οι απ’ έξω να συνεχίζουμε να ζούμε επισφαλώς. Στην πράξη, η έγνοια και αγωνία τους είναι η σύσφιξη των συμβιωτικών δεσμών του υπέρογκου κράτος με τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα.

Θυμηθείτε όλους τους νόμους που περνούν με την ετικέτα της «κοινωνικής προόδου». Πιο αυστηρά μέτρα για τις τράπεζες, ενώ όλοι οι νόμοι και οι παρεμβάσεις του κράτους προστατεύουν τον πιστωτή έναντι του δανειολήπτη—κι ενώ δίνουν στους τραπεζίτες το ένα πακέτο στήριξης μετά το άλλο (συν «ποσοτική χαλάρωση», το σύστημα κλασματικών αποθεμάτων, κτλ.). Όλα αυτά γίνονται πάντα στο όνομα του πολίτη και του εργάτη, λες και οι τεχνοκράτες έχουν κάποια πραγματική εμπειρία της επισφαλούς διαβίωσης όταν όλα τα εισοδήματα τους είναι εγγυημένα από το κράτος…

Η αντίληψη τους περί κοινωνικής πολιτικής προϋποθέτει την ύπαρξη μεγάλων εταιριών και τη συμβίωση τους με το κράτος. Μεγάλο δημόσιο, μεγάλο κεφάλαιο, μεγάλα συνδικάτα, όλα συνεισφέρουν στην συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια της τεχνοκρατίας—και τελικά στα χέρια της ολιγαρχίας.

Στο μεταξύ ισχυρίζονται κάποιοι από αυτούς πως είναι ενάντια στον ατομικισμό και πως διαφωνούν με τον νεοφιλελευθερισμό. Παρόλα αυτά θέλουν ανοιχτά σύνορα, τάχα γιατί είμαστε όλα απλά άνθρωποι (αποπλαισιωμένα άτομα, δηλαδή), και ύστερα επιχειρούν να επιβάλουν την ομογενοποίηση του πληθυσμού μέσα από τον καταναγκαστικό πολυπολιτισμό και μακροπρόθεσμα τις σχετικές ποσοστόσεις σε θέσεις και αξιώματα.

Όλα οδηγούν στη κατανόηση του ανθρώπου ως άριζου, ως μιας μάζας που μπορεί να μετακινηθεί και να διασπαρεί από εδώ κι από κει από το πανίσχυρο κράτος.

Ο κομμουνισμός δεν αφορά ούτε τη κοινότητα ούτε τα κοινά

Ο κομμουνιστής θέλει κι αυτός ένα κράτος παντοκράτορα που παρεμβαίνει στη διυποκειμενική εμπειρία από ένα κέντρο ελέγχου. Όταν μιλούν για «δημόσιο» ή «κοινό» εννοούν «κρατικό» καθώς ο κρατικός μηχανισμός είναι αυτός που έχει πλήρη έλεγχο των συντελεστών παραγωγής και διακυβέρνησης. Κι όταν αναφερόμαστε σε κρατικό μηχανισμό, εννοούμε τη γραφειοκρατεία.

Στη πράξη ο κομουνιστής είναι ένας πιο φωνακλάς σοσιαλδημοκράτης. Οι διαφορές μεταξύ τους είναι θέμα βαθμού, όχι κατηγορίας. Έ εντάξει, έχουν και άλλες παρέες, άρα οι κλίκες που θα απαρτίζουν τη τάξη των ευαρεστιμένων θα είναι διαφορετικές.

Τι σημαίνει όμως κρατικοποίηση των πάντων; Μονοπώλιο ισχύος που τελικά μπορεί να διανεμηθεί στην αφρόκρεμα της γραφειοκρατίας. Άλλωστε τέτοια κλεπτοκρατική δυστοπία ήταν η Σοβιετική Ένωση, καθώς και η σημερινή Κίνα με τους δισεκατομμυριούχους που έρχονται να ξεπλύνουν χρήμα και στη Κύπρο.

Όχι, καθεστώτα σαν κι αυτά δεν έχουν προδώσει κάποιον ιδανικό κομμουνισμό. Αποτελούν τη φυσική συνέχεια της συγκέντρωσης της εξουσίας σε ένα κέντρο.

Οι τρεις βαθμίδες του σύγχρονου γιγαντισμού

Οι μόνες αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των γιγαντιστών ως τέτοιων έχουν να κάνουν με το ανώτατο όριο που θέτουν στις εξουσιαστικές τους βλέψεις.

Οι εθνικιστές (εθνοκρατιστές) θέλουν να συγκεντρώσουν την εξουσία σε κάποιο εθνικό κέντρο.
Οι ηπειροτιστές (π.χ. Ευρωπαϊστές) επιχειρούν να κάνουν το ίδιο σε ηπειρωτικό επίπεδο.
Οι διεθνιστές επιθυμούν να χαρακτηρίσουν όλα όσα συμβαίνουν στο πλανήτη σε προβλήματα της ανθρωπότητας, κι άρα να τα κάνουν νερό στο μύλο κάποιας παγκόσμιας γραφειοκρατίας (π.χ. ΟΗΕ).

Οι τάσεις αυτές υπάρχουν σε όλα τα κόμματα. Φανερώνονται ανάλογα με το θέμα της συζήτησης. Ο κοινός παρονομαστής είναι πάντοτε ο γιγαντισμός.

Ο γιγαντισμός απεχθάνεται την αυτονομία και αυτάρκεια

Δε ζούμε σε κάποια σύγχρονη Ρώμη, αλλά ακόμα έχουμε να αντιμετωπίσουμε το μεγαλύτερο της κατασκεύασμα. Σε κάθε επίπεδο πολιτικής εξουσίας υπάρχει μια ολιγαρχία αποτελούμενη από πολιτικούς και οικονομικούς ελίτ.

Για τους γιγαντιστές, η πολιτική αφορά την κατανομή του ελέγχου και την διαχείριση συμφερόντων που πλέον αποκόπτονται από κάθε υπαρκτή ανθρώπινη κοινότητα. Μισούν τα διανεμημένα συστήματα διότι δε μπορούν να τα ελέγξουν. Και εναντιώνονται σε κάθε είδους ισχυρούς, οργανικούς δεσμούς μεταξύ ανθρώπων, καθώς αποτελούν εμπόδιο στα σχέδια τους. Δε μπορεί να καλλιεργηθεί το φάντασμα του άριζου, αποπλαισιωμένου ανθρώπου που απαιτεί ο γιγαντισμός σε κοινωνίες που βιώνουν την υπαρκτή κυριαρχία και άμεση αλληλεγγύη που προσφέρει το κοινό τους, η ισχύς εν τη ενώσει.

Ο γιγαντιστής θέλει να αναφέρεται μόνο σε απροσδιόριστα μεγέθη ωσάν να ήταν φυσικά πρόσωπα, με σκοπό να αποκρύπτει την υστεροβουλία του για συγκεντρωτισμό της εξουσίας. Έτσι ακούμε και διαβάζουμε συνεχώς φράσεις του τύπου «η Ευρώπη θέλει», «η Γερμανία απαιτεί», «η Αμερική μπορεί»… Αυτή η γλώσσα καθιστά ευκολότερο το έργο του γιγαντιστή γιατί τα κάνει όλα απρόσωπα. Η πολιτική να μην αφορά αληθινούς ανθρώπους στον τόπο και το κοινωνικό τους γίγνεσθαί.

Το απρόσωπο κράτος και η ανώνυμη εταιρία πάνε χέρι-χέρι, ενώ ο κοινός θνητός χάνει τη ζωή του στα κάτεργα επιδιώκοντας κάποια καταναλωτική φαντασίωση που του έχουν εμφυτεύσει, ειδάλλως ετοιμάζεται να πεθάνει στο πεδίο της μάχης στο όνομα κάποιας πατρίδας. Σε κάθε περίπτωση, του ζαχαρώνουν το φαρμάκι της αδικίας με το μύθο της μεταθανάτιας ζωής—άλλο ένα από τα λαμπρά στοιχεία του Ρωμαϊκού ολοκληρωτισμού.

Ο καταναλωτισμός είναι σαν το διάδρομο του γυμναστηρίου, όπου συνεχώς τρέχεις αλλά δε πας πουθενά. Ζεις επισφαλώς. Η επισφάλεια σου εγγυάται την καθήλωση σου, διότι δε ζητάς «πολλά» για να μη χάσεις και τα λίγα. Στο μεταξύ κακές διατροφικές συνήθειες, ασθενική διαβίωση γενικά, η απομάκρυνση από την απλή και φυσική ζωή, ο συνεχής βομβαρδισμός {πάρα-}πληροφόρησης, σημαίνουν πως ο καταναλωτής-πειραματόζωο παραμένει έρμαιο των στρατηγημάτων της ολιγαρχίας· υπήκοος των γραφειοκρατών που του πλασάρουν ψίχουλα για «κοινωνική πολιτική» και της οικονομικής ελίτ που εκμεταλλεύεται την ψυχολογία του μέσα από τη διαφήμιση για να ενισχύσει τις ψευδείς ανάγκες που χαρακτηρίζουν τον ακόρεστο καταναλωτικό βίο.
Ενώ η ιδέα της πατρίδας είναι άλλο ένα από αυτά τα αφηρημένα που τελικά δεν αφορά αληθινούς ανθρώπους. Καλύπτει την υπαρκτή τυραννία της πλουτοκρατίας με το να βάζει στο ίδιο καζάνι τους εκμεταλλευτές και τους εκμεταλλευόμενους. Ο πλουτοκράτης είναι, λέει, «δικός μας», και δεν αναφέρει το γεγονός πως η ίδια του η συμπεριφορά είναι αντίθετη στην σημασία της συλλογικής συμβίωσης και αλληλεγγύης—αξίες που είναι εγγενής σε οργανικές κοινωνίες και που θα υπήρχαν εκ των πραγμάτων σε πατρίδες όπου οι άνθρωποι είχαν αυτονομία και αυτάρκεια. Το πολιτισμικό προφίλ του πλουτοκράτη, η γλώσσα που μιλάει, ο θεός που προσκυνά, δεν έχουν καμία σημασία ως προς το ποιόν της τυραννίας του: παραμένει απεχθής.

Καιρός για αναθέσμιση

Δεν έχει νόημα να προσπαθούμε να ταιριάξουμε σε αυτό το σύστημα. Αυτή είναι η πλάνη της παλαιάς αριστεράς, ειδικά των σοσιαλδημοκρατών. Πάντα θα παλεύουμε ενάντια στην ίδια την ροπή της καθεστηκυίας τάξης για ανανέωση της, για ελιτισμό. Πρέπει να φέρουμε εκ βάθρων αλλαγές τόσο σε πολιτικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο.

Αρχίζουμε με την κάθετη εναντίωση μας στην ιδέα του άριζου, αποπλαισιωμένου ανθρώπου που φορά διάφορα προσωπεία όπως του ατομικισμού, του ανθρωπισμού, του φυλετισμού, και σχετικών ιδεολογημάτων που αποκόπτουν τον κάθε άνθρωπο από το συγκεκριμένο του φυσικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.

Δεν είσαι ούτε άριζος ούτε μοναχά κάποιο μέλος μιας αφηρημένης οντότητας. Ανήκεις στον τόπο και τους ανθρώπους του. Η ατομικότητα σου είναι αντανάκλαση της διυποκειμενικής σου εμπειρίας που πάντοτε πραγματώνεται στα πλαίσια της κοινότητας και τοπικότητας σου. Εκεί ανήκεις. Κι αυτό είναι που μπορεί να καταστήσει εσένα, αλλά και την κοινότητα σου, ισχυρούς. Η ελευθερία μας δίνεται μέσα από την ισχύ που μπορεί να παράξει η κοινότητα, την αυτονομία που μπορεί να πάρει, την αυτάρκεια που δίνατε να αποκτήσει. Κι αυτή η ελευθερία είναι κατ’ ανάγκη απαλλαγή από τα δεσμά του γιγαντισμού.

Σκοπός είναι να φέρουμε το κέντρο λήψης αποφάσεων στο τοπικό επίπεδο. Εδώ που γνωρίζουμε ο ένας τον άλλο. Εδώ που υπάρχουν σχέσεις ανθρώπων με αισθήματα συλλογικότητας και γνήσιας αλληλεγγύης (όχι «αλληλεγύη» σαν αυτή των προοδευτικών που στελεχώνουν διάφορους ΜΚΟ). Δε δεχόμαστε να αποφασίζει για την καθημερινότητα μας κάποιος πολιτικάντης στη πρωτεύουσα και τελικά ο πλούσιος που τον «λαδώνει».

Αλλά ο έλεγχος της περιοχής μας δεν είναι μόνο πολιτικός. Πρέπει να είναι και κτήμα μας. Για εμένα ο πολίτης δεν είναι απλά μια νομική ιδιότητα που σου αποδίδει το κράτος. Πολίτης σημαίνει και ιδιοκτήτης, αλλά και οπλίτης. Έτσι υπάρχει ισότητα μεταξύ των πολιτών. Όταν όλοι έχουμε πρόσβαση στους συντελεστές παραγωγής και διακυβέρνησης κι όταν όλοι είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε τον τόπο μας, κι άρα τις περιουσίες και την κοινότητα μας. Αυτό ναι μάλιστα, είναι πατριωτισμός. Υπερασπίζεσαι το δίκαιο κράτος που έστησες στην ιδιαίτερη σου πατρίδα. Στη γη των προγόνων σου και τη γη που θα κληροδοτήσεις στους απογόνους. Καμία σχέση με το παραμυθάκι και τις παρελάσεις του κατεστημένου.

Η επανάσταση θα μας οδηγήσει σε αυτό τον προορισμό. Στο μεταξύ όμως δεν επαναπαυόμαστε, περιμένοντας τάχα τις ιδανικές συγκυρίες για να δράσουμε. Μπορούμε ήδη να επιτύχουμε αυτό που αποκαλώ «μικρές, συνεχείς νίκες», με το να αρχίσουμε να αλλάζουμε τους τρόπους μας. Για παράδειγμα πολεμούμε το βιομηχανικό αρτοσκεύασμα και τρώμε μόνο αληθινό ψωμί. Οργανώνουμε συναντήσεις όπου βοηθούμε τους συνανθρώπους μας να εγκαταστήσουν ελεύθερο λογισμικό. Τους απελευθερώνουμε από τα δεσμά των μεγαλοεταιριών που κατασκοπεύουν, αντλούν κέρδη αλλά και ισχύ από την υπολογιστική τους ζωή. Παρομοίως, επιχειρούμε να διαφωτίσουμε τους γείτονες μας για τη σημασία της βιώσιμης καλλιέργειας της γης. Να τους δείξουμε πως προετοιμάζουμε θετικούς μιρκοοργανισμούς για χρήση στη γεωργία, τη διατροφή, κτλ. Με άλλα λόγια, να δουλέψουμε στη κοινότητα μας, να δώσουμε περιεχόμενο στα κοινά μας. Αυτά γίνονται σήμερα.

Ενισχύουμε τον δεσμό μεταξύ τοπικότητας και κοινοτισμού. Στόχος είναι να αντιστρέψουμε την μανία στης αστικοποίησης. Να επιστρέψει ο κόσμος στην επαρχία. Δεν πρέπει να είμαστε όλοι κάτοικοι της πόλης και να ζούμε στο ξεριζωμό σε συνθήκες επισφαλείς. Αλλά ούτε αναπολούμε τα παλιά τα χρόνια. Να φέρουμε τη τελευταία λέξη της τεχνολογίας στη ζωή μας. Και να εφαρμόσουμε καινοτόμες ιδέες. Επιστρέφουμε στη φύση μας για να ανακτήσουμε την αυτονομία μας, για να ετοιμαστούμε για τη σύγκρουση με τα συμφέροντα του γιγαντισμού.

Η απάντηση μας στα μορφώματα του γιγαντισμού είναι η οργανική πολιτεία, όπου όλοι ανήκουμε στον τόπο και την κοινότητα μας, όλοι είμαστε πολίτες-ιδιοκτήτες-οπλίτες, κι όλοι μοιραζόμαστε τις ευθύνες για τη συντήρηση του κράτους μας. Η οργανική πολιτεία μας ανήκει. Ενώ τα σημερινά κράτη ανήκουν στην ολιγαρχία.