Γιατί πετάς τα σκουπίδια σου στη φύση;
Θέλουμε νέα κουλτούρα στη διαχείριση σκυβάλων
Ζω στην ύπαιθρο. Στις ορεινές περιοχές του Τροόδους. Πέντε λεπτά περπάτημα και βρίσκομαι σε κάποιο δάσος, μονοπάτι της φύσης, ποταμάκι. Η φύση είναι δίπλα μας. Κι έτσι βλέπω από κοντά την πλήρη αδιαφορία που δείχνει η κοινωνία μας στο θέμα της διαχείρισης των σκουπιδιών. Οι άκρες των δρόμων είναι γεμάτες τενεκεδάκια από αναψυκτικά ή συσκευασμένους καφέδες. Περπατάς μες το δάσος και βρίσκεις όλων των ειδών τα απόβλητα: πλαστικά μπουκάλια, ηλεκτρονικές συσκευές, ανταλλακτικά μηχανοκίνητων οχημάτων, φυσίγγια των [λαθρό-]κυνηγών. Σχεδόν τίποτα από όλα αυτά δεν είναι βιοδιασπώμενο. Δηλαδή δεν διαλύεται με φυσικούς τρόπος σε εύλογο χρονικό διάστημα όπως, για παράδειγμα, ένα σάπιο φρούτο ή τα απορρίμματα των ζώων. Τα σκουπίδια μένουν εκεί. Στοιβάζονται. Τα παίρνουν οι βροχές και καταλήγουν σε ποτάμια, μολύνοντας έτσι τους ήδη περιορισμένους υδάτινους πόρους μας. Κι όλα αυτά γιατί η κοινωνία αυτή δεν έχει κάτσει να αναλογιστεί τις συνέπειες των πράξεων της.
Εντοπίζω τουλάχιστον δύο συντελεστές στο πρόβλημα:
- Ελλιπής παιδεία: Ο κόσμος δεν αναγνωρίζει τις συνέπειες των πράξεων του. Αλλά επίσης ο κάθε πολίτης δεν έχει μάθει να βλέπει την όλη εικόνα. Επικρατεί ο άκρατος ατομοκεντρισμός και το βραχυπρόθεσμο βόλεμα. Ο καθένας λειτουργεί σαν κύκλωπας, με το σκεπτικό του «εγώ είμαι και ας χαθεί το σύμπαν». Δεν αναγνωρίζει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, το οικοσύστημα, και τελικά την ίδια την ποιότητα ζωής μας. Δε μπορεί να συλλάβει τις μακροπρόθεσμες αρνητικές προεκτάσεις της ασυνειδησίας αυτής, δηλαδή του τι είδους τόπο αφήνουμε στις μελλοντικές γενιές. Με άλλα λόγια, έχουμε πρόβλημα νοοτροπίας· πρόβλημα ηθικής.
- Ανεπαρκείς υποδομές: Δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές για τη σωστή διαχείριση των σκουπιδιών. Πολλές περιοχές δεν έχουν ούτε δείγμα εξειδικευμένων καλάθων για τη συλλογή ανακυκλώσιμων. Χώροι όπου πηγαίνει κόσμος να δει τη φύση είναι εγκαταλελειμμένοι ή σε άθλια κατάσταση. Υπάρχουν τα λεγόμενα «μονοπάτια της φύσης» όπου μπορεί ο επισκέπτης να περπατήσει, όμως δεν υπάρχουν δοχεία για τη συλλογή σκουπιδιών ή γενικά οι αρχές δεν τα συντηρούν. Σε ευρύτερη κλίμακα, δε βλέπουμε συσκευές για την μικρού σκέλους ανακύκλωση σε χώρους συγκέντρωσης όπως υπεραγορές, ούτε η πολιτεία δείχνει την απαραίτητη εγρήγορση στο να αλλάξουν οι πολιτικές στο συγκεκριμένο θέμα.
Κατά συνέπεια, η αντίδραση μας πρέπει να εκφραστεί με γνώμονα την θεραπεία αυτών των δύο. Κι εδώ έχουν ευθύνη τόσο οι πολίτες όσο και η κυβέρνηση με τις τοπικές διοικήσεις της. Σε πρώτη φάση ζητούμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ενημέρωσης σε όλους τους τόπους όπου συγκεντρώνεται κόσμος. Να μάθουν όλοι για το μέγεθος του προβλήματος και για τις συνέπειες του. Οδηγοί που πετούν σκουπίδια να τιμωρούνται. Όσο για το θέμα των κυνηγών που δε σέβονται τους τόπους που πάνε για κυνήγι, θα πρέπει να υποστηριχθούν οι κατάλληλες υπηρεσίες με τα απαραίτητα μέσα, όπως drones εξοπλισμένα με κάμερες, ώστε να εντοπίζουν τους παραβάτες.
Παράλληλα πρέπει να γίνουν σημαντικές δαπάνες σε υποδομές. Κάθε γειτονιά ή δήμος οφείλει να προσφέρει όλα όσα χρειάζονται για τη συλλογή των ανακυκλώσιμων. Επίσης να δοθούν κίνητρα ή και επιδοτήσεις σε χώρους όπως καφετέριες ή υπεραγορές για την εγκατάσταση συσκευών επεξεργασίας ανακυκλώσιμων σκουπιδιών σε μικρό σκέλος.
Και να εξηγήσω τι εννοώ: για παράδειγμα στη Γερμανία οι υπεραγορές έχουν στο χώρο εισόδου τους συσκευές που δέχονται πλαστικά μπουκάλια. Το μηχάνημα τα εξετάζει αν διατηρούν το σχήμα τους προτού τα δεχτεί κι κατόπιν τα καθαρίζει και τα αποθηκεύει. Για κάθε μπουκάλι ο πελάτης πιστώνεται €0.25. Το μηχάνημα βγάζει μια απόδειξη με το ποσό που έχει να παίρνει κι αυτή εξαργυρώνεται στο ταμείο της υπεραγοράς. Ορίστε ένας έξυπνος τρόπος βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Αυτά να τα μιμούμαστε.
Παρά την σχετική ανυπαρξία του κράτους και τη γενική αδιαφορία της καθεστηκυίας πολιτικής τάξης, δεν δικαιολογούμε κανένα ασυνείδητο. Ήπιες τον καφέ σου αλλά ακόμα κρατάς το τιμόνι; Τοποθέτησε το σκουπίδι σε μια σακούλα στα πόδια του συνοδηγού ή τέλος πάντων όπου δε προκαλεί πρόβλημα, ώσπου να βρεις κάλαθο. Πήγες για κατασκήνωση ή πικ-νικ για να πάρεις καθαρό αέρα; Φρόντισε ώστε να μείνει αυτός ο αέρας καθαρός και για τους επόμενους. Η ουσία είναι πως πρέπει και ο κάθε ένας από εμάς να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν.
Να μην ξαναπετάξεις τα σκουπίδια σου στη φύση. Σκέψου τους γύρω σου, τον τόπο στον οποίο ζεις. Να αναλογίζεσαι τις συνέπειες των πράξεων σου στο σήμερα αλλά και το αύριο. Ξεπέρασε επιτέλους την ηθική του κύκλωπα και δες τα πράγματα ολιστικά.